Đối tượng áp dụng Nghị định là hộ gia đình; thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc và tương đương (gọi chung là thôn); tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu và tương đương (gọi chung là tổ dân phố); xã, phường, thị trấn và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”.

Trong đó, đối với khung tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa, Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa thì gia đình phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau: Gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua lao động, sản xuất, học tập, bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội của địa phương; gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; thường xuyên gắn bó, đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ trong cộng đồng.

Thành viên trong gia đình vi phạm một trong các trường hợp sau thì không xét tặng danh hiệu Gia đình văn hóa: Bị truy cứu trách nhiệm hình sự;  Không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế; Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Hành vi tảo hôn, tổ chức tảo hôn; vi phạm quy định về kết hôn, ly hôn và vi phạm chế độ hôn nhân một vợ, một chồng; Bị xử phạt vi phạm hành chính về: Vi phạm quy định về trật tự công cộng; hành vi đánh bạc trái phép; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và phòng, chống bạo lực gia đình.

Đối với khung tiêu chuẩn danh hiệu thôn, tổ dân phố văn hoá, Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu thôn, tổ dân phố văn hóa thì thôn, tổ dân phố phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau: Đời sống kinh tế ổn định và phát triển; đời sống văn hoá, tinh thần lành mạnh, phong phú; môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp; chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giữ vững trật tự, an toàn xã hội; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương; có tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng.

Thôn, tổ dân phố vi phạm một trong các trường hợp sau thì không xét tặng danh hiệu “thôn, tổ dân phố văn hoá”:  Có khiếu kiện đông người và khiếu kiện vượt cấp trái pháp luật; Có hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo vi phạm pháp luật.

Đối với khung tiêu chuẩn danh hiệu xã, phường, thị trấn tiêu biểu, Nghị định nêu rõ, để được xét tặng danh hiệu xã, phường, thị trấn tiêu biểu thì xã, phường, thị trấn phải đáp ứng những tiêu chuẩn sau: Thực hiện tốt các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được giao; đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển; đời sống văn hoá, tinh thần lành mạnh, phong phú; môi trường an toàn, thân thiện, cảnh quan sạch đẹp; chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Xã, phường, thị trấn vi phạm một trong các trường hợp sau thì không xét tặng danh hiệu “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”:  Để xảy ra tụ điểm phức tạp về hình sự, ma tuý, tệ nạn xã hội; tỷ lệ tội phạm, tệ nạn xã hội và tai nạn giao thông, cháy, nổ không được kiềm chế, tăng so với năm trước, gây hậu quả nghiêm trọng; Để công dân cư trú trên địa bàn lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để tập trung đông người gây rối an ninh, trật tự, biểu tình, tuần hành, khiếu kiện vượt cấp;  Để xảy ra hoạt động chống Đảng, chống chính quyền, phá hoại khối đại đoàn kết.

Thời gian xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” là hoàn thành trước ngày 25/11 hằng năm.

Nghị định 86/2023/NĐ-CP có hiệu lực từ 30/1/2024. Nghị định số 122/2018/NĐ-CP ngày 17/9/2018 của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Ấp văn hóa”, “Bản văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa” hết hiệu lực kể từ ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành.